«Τι γίνεται ρε μαλάκα;» είναι η φράση που κυριαρχεί αυτή την περίοδο. Πράγματι, η πραγματικότητα τις τελευταίες βδομάδες (όπως αντίστοιχα ήταν και πέρσι με τις διαδοχικές γυναικοκτονίες) είναι σκέτη φρίκη, δεν έχουμε καμία διαφωνία με αυτό. Το να πιστέψουν οι κάτοικοι της Ελλάδας του σήμερα ότι ζουν περικυκλωμένοι από νταβατζήδες, βιαστές, κακοποιητές και γυναικτόνους είναι το πιο εύκολο πράγμα στον κόσμο. Αρκεί να κοιτάξεις τα νέα ή τα social media.

Είναι τα πράγματα φρικτά; Ναι, obv. Είναι χειρότερα από άλλοτε, πόσο μάλλον, από ποτέ; Άγνωστο, αλλά σε καμιά περίπτωση σίγουρο. Πως πηγαίναμε από έμφυλα εγκλήματα στα 60s; Στα 30s; Πως τιμωρούνταν οι δράστες;

Η στατιστική εργασία που χρειάζεται για να καταλήξει κανείς με ασφάλεια σε κάποιο συμπέρασμα είναι δύσκολη κι επισφαλής – η ίδια η συζήτηση γύρω από τον όρο γυναικοκτονία, πχ, περιστρέφεται γύρω από την ανάγκη για ορατότητα και καταγραφή των δολοφονιών με έμφυλο πρόσημο.

Η λέξη ορατότητα είναι το ζουμί. Είναι δεδομένο ότι το ενδιαφέρον γύρω από τα έμφυλα εγκλήματα είναι μεγαλύτερο από ποτέ, συζητιέται παντού, οι οι χρήστες των social media το παίρνουν πάνω τους για να μην αποσιωπηθεί κανένα περιστατικό. Αυτό με τη σειρά του αναδεικνύει μια ολοένα και μεγαλύτερη ανάγκη και επιθυμία από την πλευρά του κοινού για ουσιαστικές τομές με μερικές από τις χειρότερες όψεις της ελληνικής κοινωνίας. Αν μη τι άλλο, είναι μια τάση που υπάρχει και αλλού. Το σύνθημα «καμία λιγότερη» ή «καμία άλλη δολοφονημένη» είναι διεθνές.

Η ορατότητα και το spam στα media είναι όμως αρκετά διαφορετικά πράγματα. Αν μη τι άλλο, ο δημόσιος λόγος τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει με πίεση από τα κάτω – αν δεν υπήρχε τόση οργή ποιος ξέρει πόσα «εγκλήματα πάθους» και «τη σκότωσε γιατί την αγαπούσε» θα διαβάζαμε κάθε βδομάδα.

Τα media, ακόμη και τα υποτιθέμενα προοδευτικά, βλέπουν μια αγορά ενδιαφέροντος και ανταποκρίνονται σε αυτή με περισσότερο εμπόρευμα. Πάρε εκεί 200 άρθρα για κάθε περιστατικό, πάρε τίτλους που θυμίζουν χασάπικο, πάρε κάθε νοσηρή λεπτομέρεια σε γραμματοσειρά μέγεθος 120 (και bold) για να μην την χάσεις.

Αυτό μας φέρνει σε ένα ασταμάτητο βομβαρδισμό από φρικαλέες ειδήσεις, ακόμη και καλλωπισμένες σε σχέση με το απάλευτο packaging που θα είχαν πριν λίγα χρόνια. Δε συζητάμε καν τους χειρισμούς α λα Τατιάνα ή Λιάγκας που θα μπορούσαν να απασχολούν από έναν εισαγγελέα ο καθένας τους ή το τι σεξιστικά παγκόσμια ρεκόρ πιάνουν διάφορα μέσα πριν ή αφού δείξουν ότι ενδιαφέρθηκαν;

Εδώ το ζήτημα έχει να κάνει με τον τελικό αποδέκτη/καταναλωτή και τις δικές του επιλογές. Μάλιστα, κατά τη γνώμη μας, είναι άλλη συζήτηση από το δεξιών φρονημάτων κομμάτι του κοινού που τα βλέπει όλα αυτά και ψύχραιμα ζητάει ΚΡΕΜΑΛΑ, ΝΑ ΣΑΠΙΣΕΙ ΣΤΗ ΦΥΛΑΚΗ, ΕΥΝΟΥΧΙΣΜΟΣ ΜΕ ΣΚΟΥΡΙΑΣΜΕΝΟ ΜΑΧΑΙΡΙ ΜΑΡΜΕΛΑΔΑΣ.

Όχι ότι δεν έχει σημασία αυτό. Χτες ο Μάκης ο Βορίδης έπιασε το vibe και είπε «και γιατί όχι [συναινετικός (!)] χημικός ευνουχισμός ασούμε»:

Όμως το μπαράζ από απαίσιες ειδήσεις δεν αφορά μόνο αυτούς.

Το προοδευτικό κοινό είναι επίσης πελατάκι των ίδιων ΜΜΕ. Μπορεί να μη διαβάζει Μακελειό αλλά διαβάζει τα υπόλοιπα μέσα που έχουν πέσει σαν τα κοράκια στο κυνήγι της ζοφερής λεπτομέρειας. Θεωρητικά, το κάθε άτομο το κάνει για να ενημερώνεται και για τα μάθουν όλοι. Τα μαζεύει και τα ξαναγράφει μόνο του για οργισμένα ή σπαρακτικά posts στα social. Κάνει το καθήκον του και επίσης, μια συνήθως ανομολόγητη λεπτομέρεια, δείχνει στους υπόλοιπους χρήστες ότι το απασχολούν αυτά τα ζητήματα.

Η αλήθεια είναι ότι αυτό έχει νόημα εφόσον οδηγεί σε κάποιου είδους δράση, κινητοποίηση ή αλλαγή του κοινωνικού συσχετισμού. Στο να γεμίσουν κόσμο οι διαδηλώσεις όπως αυτή που έγινε στα Σεπόλια το Σάββατο, στο να πληθύνουν οι φεμινιστικές και άλλες συλλογικότητες και πρωτοβουλίες, στο να ενταθεί η πίεση στους νομοθέτες και τις δικαστικές αρχές. Έχει όμως και συνέπειες, και είναι πολύ δυσδιάκριτη η στιγμή που αρχίζει να επιδρά αρνητικά πάνω μας.

Το να ρουφάς κάθε λογής σκοτεινή είδηση με το καλαμάκι μπορεί να σε πάει αρκετά εύκολα στο doomscrolling, στην απελπισία, στην αποδυνάμωση και στην ανημπόρια. «Κάθε μέρα σκοτώνουν και κακοποιούν», «παντού βία και ζόφος», «είναι χάλια εδώ», «δε θα αλλάξει τίποτα». Μπορεί να έρθει ακόμη και η αναισθητοποίηση – όχι με την έννοια ότι τα νέα είναι αδιάφορα, αλλά ότι δεν αντέχεις να τα διαβάζεις άλλο.

Το ένστικτο ότι η μεγαλύτερη έκθεση σε απαίσιες ειδήσεις είναι χρήσιμο γιατί μπορεί να σε εξαγριώσει είναι κατά τη γνώμη μας αρκετά αφελές. Αν μη τι άλλο, τότε θα ήταν υπερβολικά απλά τα πράγματα.

Και η αλήθεια είναι ότι ακόμη κι αν η κατάσταση δεν είναι σώνει και ντε χαμένη από χέρι, σίγουρα δεν είναι καθόλου απλή.